Thursday, May 31, 2012

Tum­peng iki da­di tra­dhi­si su­guh­an kang di­gu­na­ka­ke jro­ning upa­ca­ra


Tumpeng yaiku sega kang bentuké kerucut kanthi werna-werna lauk pauk. Tumpeng dihidangké ing tampah kang arupa nampan gedhé, bunder, saka anyaman pring. Tumpeng biyasané dienggo ing upacara tradisional. Tumpeng ing ritual Jawa ana macem-macem jinisé, ana tumpeng sangga langit,Arga Dumilah, Tumpeng Megono lan Tumpeng Robyong. Tumpeng kebak ing simbol kang nggambaraké makna kauripan. Tumpeng robyong asring dienggo dadi sarana upacara Slametan (Tasyakuran). Tumpeng Robyong dadi simbol keslametan, kasuburan lan kasejahteraan. Tumpeng kang bentukke kaya Gunung nggambarake kamakmuran kang langgeng. Banyu kang mili saka gunung bakal nguripi tanduran-tanduran. Tanduran kang bentuké ribyong diarani semi utawa semen kang tegese uri lan thukul ngrembaka.
Sega tumpeng biyasané dadi hidangan istiméwa ing acara-acara penting. Carané gawé tumpeng kang énak yaiku.
Campur beras ketan putih, ing beras supaya sega tumpeng bisa pulen lan gampang dicithak.
Rendhem campuran beras, supaya cepet mateng lan hasilé apik, banjur kukus nganti mateng,
Beras kang wis dikukud banjur dilebokaké ing santen kang wis umum, banjur diwénéhi godhong salam utawa godhong pandan lan uyah, masak nganti santen asat. Supaya sega tumpeng bisa katon kuning, campuri seséndhok makan banyu jeruk nipis lan santen.
Santen dimasak dhisik supaya sega tumpeng ora cepet mambu.
Supaya tumpeng bisa alus, sawisé beras mateng, ajo diudheg-udheg maneh, diademké ing panci tutupan, banjur kukus nganti garing lan mateng.
Hiyasan kanggo tumpeng bisa nganggo garnish saka wortel, péterséli, bengkuang, cabai merah, tomat, atau sayuran kacang panjang, buncis.
Tumpeng biasa disuguhaké ing sadhuwuring tampah (wadhah tradhisional) lan ditataki godhong gedhang.

Tum­peng iki da­di tra­dhi­si su­guh­an kang di­gu­na­ka­ke jro­ning upa­ca­ra kang asi­pat ka­se­dhih­an ut­awa gum­bi­ra.
Sa­we­ta­ra sum­ber nye­bu­ta­ké ma­na­wa ja­man mbi­yèn tum­peng mes­thi di­su­gu­ha­kèè sa­ka se­ga pu­tih. Se­ga pu­tih lan la­wuh jro­ning tum­peng iku ngan­dhut mak­na, yai­ku se­ga pu­tih kang wu­ju­de ka­ya gu­nung­an utawa ke­ru­cut iku nglam­ba­nga­ké ta­ngan kang nyem­bah mring Pa­nge­ran. Se­ga pu­tih uga nglam­bang­ké sa­mu­ba­rang ka­lir kang di­pa­ngan, da­di ge­tih lan da­ging ku­du di­pi­lih sa­ka sum­ber kang re­sik lan ha­lal. Wu­jud gu­nung­an iku uga bi­sa di­te­ge­si mi­nang­ka pa­nga­jab su­pa­ya ka­ra­har­ja­ning urip ma­nung­sa san­sa­ya mung­gah lan dhu­wur.
tum­peng ut­awa in­thuk-in­thuk iku ngan­dhut pi­wu­lang lu­hur, yaiku pa­nga­ja­be ma­nung­sa ma­rang ku­was­aning Pa­ngéran. Jro­ning uri­pe ma­nung­sa ing do­nya iku ana tra­pe, ka­ya kang ka­gam­bar ing tum­peng.
Sa­na­jan wu­ju­dé ke­ru­cut, sa­ja­né tum­peng iku ka­pa­ra da­di te­lung trap. Ngi­sor dhe­we, te­ngah lan pu­cu­kan ut­awa dhu­wur dhe­we. Ka­beh ngan­dhut pi­wu­lang. Pe­rang­an pa­ling ngi­sor dhe­we kang di­pa­sa­ngi gu­dha­ngan lan ja­jan­an iku da­di ge­gam­ba­ra­ning do­nya­né ma­nung­sa. De­ne trap ka­lo­ro utawa te­ngah iku da­di sa­ra­na me­ne­ping ra­sa ma­nung­sa kang­go nu­ju ka­sam­purn­an. De­ne pu­cuk dhe­we da­di sim­bul pa­nga­ja­bé ma­nung­sa mring Gus­ti kang­go ngga­yuh ka­ba­ha­gyan ha­ki­ki. Yai­ku kang di­ara­ni il­mu sang­kan pa­ra­ning du­ma­di ana ing pu­cukan tum­peng ku­wi. Mu­la ing pu­cu­kan di­tan­ce­pi lom­bok abang nga­cung je­jeg. Iku kang­go pe­pe­ling su­pa­ya ma­nung­sa ku­du tan­sah eling ma­rang Kang Ma­ha Tung­gal, Ja­man mbi­yèn, se­se­puh kang mim­pin do­nga sla­me­tan lum­ra­he ba­kal ngu­dhar dhi­sik mak­na kang ka­kan­dhut jro­ning su­guh­an tum­peng. Kan­thi ca­ra kang mang­ko­no iku wong kang meélu sla­me­tan ba­kal ma­nger­teni mak­na tum­peng lan an­tuk we­dha­ran kang aru­pa pi­wu­lang urip sar­ta pe­pe­ling.

gethuk soko telho, ono gethuk lindri, ono gethuk goreng


Gethuk ana kang digawe saka tela, puhung (singkong) rasane uga bisa werna-werna. Ana sing rasa keju, coklat, vanila, stroberi. Saliyane iki ana uga gethuk lapis, tegese gethuk kang rasane werna-werna lan didadekake siji, Umpamane gethuk lapis rasa coklat, vanila lan stroberi. ketelo utowo singkong kang dipilih kudune kang mempur lan ora njarot, ora ketuwan lan ora bongkreken,  Gethuk iku panganan sing gampang ditemoni ing Jawa Tengah lan Jawa Wétan, sijine kutha sing misuwur olahane gethuk yoiku kutha magelang, ajo lali gethuk lindri ne, sing aneko warno, demenakee, ono ugo gethuk pisang, gethuk keju, 

Bahan sing diperlokaké kanggo nggawé gethuk iku: Puhung (tela, singkong), Uyah,Gula pasir / Gula jawa, godong pandan, Klapa diparut, godhong pisang, 
Yèn kepengin olèh gethuk sing warnané putih sabeciké nganggo gula pasir, kanggo sing warnané abang, sabeciké nganggo gula jawa banjur yèn kepengin warna ijo bisa nganggo peresan godhong suji utowo godong pandan, 
Pohong dioncèki kulité, banjur dikumbah resik lan diiris-iris,ngodhogen puhung/tela, nganti mateng, angin-anginen nganti kukusé ilang, banjur campuren olahan puhung kang wis mateng,  uyah sithik - gula. Lumaten nganti lembut.
Wèhana bahan pawarna yèn seneng.
Sajèkna anget-anget karo parutan klapa sing ditawuraké ing ndhuwuré.
Gethuk biasané disajèkaké kanggo cemilan karo ngombé tèh. Salah sijining variasi gethuk iku carané karo digorèng. ing daerah purwokerto/ banyumas, ono kutho sokaraja, sing akeh kawulane dodolan lan nggawe jajanan gethuk goreng, lan misuwur raso enak lan gurihe,  wis taa gandem marem rasane.

jathilan, penariné miguna aké jaran képang, tarian iki ana unsur magisé amarga panariné bisa ana sing kesurupan

Jathilan

tarian tradhisional Jawa sing pemainé utawa penariné miguna aké jaran képang utowo jaranan yoiku ebleg soko gedheg kang wujud gambare jaran. Tarian iki ana unsur magisé amarga panariné bisa ana sing kesurupan. Tarian iki digelar kanthi iringan manéka alat musik gamelan kayata: kendhang, saron lan gong. Jeneng tarian iki béda-béda ing sawetara panggonan. Ing tlatah Banyumas diarani 'ebeg', ing sawetara panggonan ing Jawa Tengah diarani 'jaran képang'. Tarian jathilan iki ugo bisa madeg dhéwé lan bisa uga arupa gabungan karo tarian liya kayadéné réyog lan barongan. 

Sadurungé tarian iki biasa diwiwiti nganggo tetabuhan gamelan arupa: kendhang, bendhé lan kecer , sarta lawakan utawa dhagelan Penthul (Bancak) lan Tembem (Doyok). Ing sèsi pungkasan kerep ana penari sing nganti ngancik trance (kaya kesurupan).  Saliyan kanggo hiburan, tari jathilan uga biasa dianggo prosèsi ritual budaya mistis kayadéné tradhisi tolak bala ing pèrèng kidul lan kulon soko Gunung Merapi
Panari jathilan disandhangi werna-werna. Ana raja, prajurit, buta, anoman, barongan, lan penthul. Raja lan prajurit migunaaké jaran képang. Anoman ing jathilan ora mung wujud kethek putih nanging ana uga sing ijo lan abang. kejaba iku penari uga ana sing nganngo properti arupa pecut utawa cethen.

Monday, May 28, 2012

bali, kebak budoyo, olah seni lan pariwisoto,

Tari Pendet yaiku tari saka Bali. Tari Pendet asal mulane yaiku tari pemujaan kang akeh dilakokake ing pura, panggonan ibadah umat Hindhu ing Bali , Indonesia. Tarian iki nglambangake mudune dewa-dewa ing donya. 
Pendet yaiku kalebu tarian kang digunakake kanggo pamuja utawa kalebu tarian upacara. Tari pendet bisa ditarikake dening kabeh wong, amarga tarian iki gampang dipelajari lan ora perlu latihan kang intensif.
Tarian iki diajarake namung ngetutke obahing awak... Para wanita kang isih nom-nom pada ngetutake gerakan tari pendet saka wanita kang wis bisa nari pendet.

Tari kang dilakokake dening para wanita iki duweni pola gerakan kang luwih luwes dibandingke karo Tari Rejang kang dilakokake berkelompok utawa pasangan. Biasane tari pendet ditarikake sakwise Tari Rejang ing ngarep pura lan biasane ngadep ing arah suci (pelinggih) nganggo pakaian upacara lan para penari karo gawa sangku, kendhi, cawan, lan kalengkapan sesajen liyane.
Tari pendet dadi sorotan media Indonesia amarga tari pendet kang asale saka inodesia kuwi muncul ana ing program televisi Enigmatic Malaysia Discovery Channel. Miturut pemerintah Malaysia, dheweke ora tanggung jawab karo iklan kuwi amarga iklan kuwi digawe dening Discovery Channel Singapura.

maduro, sego jagung, segoro uyah, lan karapan sapi

Pulo Madura panggonané ana ing wetané Pulo Jawa. Dawane mila saka pojok kulon lan pojok wétan bisa diliwati 5 jam nganggo kendaraan. Pulo iki jembaré ana 5.250 km2 (luwih cilik sethithik ketimbang Pulo Bali) lan cacahé pedunung ana 3,5 yuta jiwa. Pulo iki kahanané rada gersang, gunung kapur lan tegalan. Yen ing wetané rada subur lan bisa ditanduri. Wong Madura minangka ètnis sing populasiné cukup akèh ing Indonésia, cacahé watara 20 yuta jiwa, asal sakai Pulo Madura lan pulo-pulo saubengé kaya Gili Raja, Sapudi, Raas, lan Kangean. Saliyané iku, wong Madura akèh uga sing manggon ing tlatah wétan Jawa Wétan sing biasa disebut wilayah Tapal Kuda, ya iku wiwit saka Pasuruan nganti tekan saloré Banyuwangi.
Sacara pulitis, Madura jroning maabad-abad wis dadi subordinat dhaérah kakuwasan sing munjer ing Pulo Jawa. Watara taun 900-1500, pulo iki ana ing sangisoré pengaruh kakuwasan krajan Hindhu Jawa wétan kaya Kedhiri, Singhasari, lan Majapait. Ing antara taun 1500 lan 1624, para panguwasa Madura gumantung marang krajan-krajan Islam ing pesisir lor Jawa kaya Demak, Gresik, lan Surabaya. Ing taun 1624, Madura ditaklukaké déning Mataram. Sawisé kuwi, ing paro pisanan abad kawolulas Madura ana ing sangisoré kakuwasan kolonial Walanda (wiwit 1882), wiwitané déning VOC, banjur déning pamaréntah Hindhia-Walanda. Nalika jaman pamérangan provinsi ing taun 1920-an, Madura dadi bagéan saka provinsi Jawa Wétan.

Thursday, May 24, 2012

sego pecel, sarapan ojo lali dipincuk karo godong gedhang, luwih anget ngepul-ngepul

Sega pecel iku masakan saka Jawa arupa segakanthi lawuh pecel, Janganan sing dianggo biasané dumadi saka kangkung utawa bayem, kacang lanjaran, godhong téla, godhong katès, lan ing Jawa Tengah lan Jawa Wétan kadhangkala ditambahi kembang turi lan wiji lamtara (mlandhing). Sega pecel biasa ditambahi lawuh témpé gorèng utawa krupuk. 
Sing misuwur lan umum ditemoni iku sega pecel versi Pecel Madhiun, nanging akèh uga versi liyané sing sumebar ing tlatah Indonésia kayata ing Blora, Kudus, Banyumas, Tegal, Tulungagung, Kedhiri, magetan, banyuwangi, ano sing mangan sego pecel, neng setasiun, koyo neng bojonegoro, cepu, sakwetawis kereto mlebu menyang sawijine stasiun, akeh bakule sego pecel lan sego campur, nawake dagangane kuwi, paro penumpang kerato sepur akeh sing mudhun lan sak banjure mangan ono emperan lan peron setasiun,  utawa pesen lan tuku ono njero gerbong, waah enake pool, opo maneh sego pecel ditumpuk rempeyek remuk, suwiran dendeng opo ayam goreng, lan dibungkus karo godong ghedang apo godong jati, semerbak wangine sego anget lan godong ndadi mangane rak uwis uwis nambah terus, mak sreng lan maknyuus tenan.
 Ing kutha Semarang, yaiku ing saubengé Simpang Lima, ana bakul sega pecel 'mBok Sadhor' sing dodolané mung ing wayah soré. Sega pecelé ditambahi pilihan lawuh antara liya kéyong (escargot), martabak, lan lawuh sing umum liyané kaya témpé gorèng utawa krupuk. Ing tlatah Ngayogyakarta panganan sega pecel iki misuwur kanthi jeneng cekakan 'SGPC' sing maknané ya 'sega pecel'.

jangan lodeh, sing marakno ngangeni omah lan urip sakduluran nang ndeso

Jangan lodhèh yaiku jangan kang digawé saka janganan lan diwènèhi santen. Jangan lodhèh digawé saka bahan kacang lanjaran (basa Indonésia: kacang panjang), rebung, gori, waluh nom, lan godhong so. Jangan lodhèh luwih énak yèn didhahar bebarengan karo lawuh témpé goreng lan krupuk urang.
Carané nggawé jangan lodhèh, brambang, bawang, uyah, kulit jeruk purut, kemiri, ketumbar, lan kencur diuleg nganti alus. bumbu mau banjur diosèng.
wènèhi banyu kira-kira setengah liter, janganan gori, dientèni saumuban.
banjur wènèhi santen, jangan mau, godhong salam, lan gula Jawa. Entèni saumuban.
jangan lodhèh wis siyap didhahar.